Dieta w cukrzycy jest ważna dla osób z tą chorobą. Zacznijmy najpierw od tego, czym jest cukrzyca:
Cukrzyca jest zespołem różnych, genetycznie uwarunkowanych i/lub nabytych zaburzeń metabolicznych, których wspólną cechą jest nietolerancja glukozy i glikemia oraz pojawienie się z upływem czasu przewlekłych powikłań tej choroby w układzie naczyniowym, nerwowym, narządzie wzroku i innych.
Główną przyczyną cukrzycy jest niedobór insuliny, który może być:
- względny – trzustka wytwarza mniejszą ilość insuliny,
- bezwzględny – trzustka całkowicie przestaje wytwarzać insulinę.
W zależności od rodzaju i postępu choroby, wprowadza się różne sposoby leczenia. Jednak w każdym przypadku, podstawą jest prawidłowo prowadzona dieta. Oprócz tego, w leczenie może zostać włączona insulina bądź leki doustne.
>> Sprawdź dział: Zdrowie
Dieta w cukrzycy
Zasady żywienia w cukrzycy
- prawidłowo zbilansowana dieta pod kątem energii i wartości odżywczych, dostosowana do wieku, płci, aktywności fizycznej i stanu odżywienia,
- utrzymywanie stężenia glukozy jak najbliżej prawidłowego poziomu,
- bezwzględna konieczność dostosowania jadłospisu i trybu żywienia do indywidualnych potrzeb chorego z uwzględnieniem przyjmowanych leków,
- stosowanie diety ubogoenergetycznej u osób otyłych – u 80% dorosłych cierpiących na cukrzycę insulinoniezależną, diagnozuje się otyłość; w początkowej fazie choroby, uzyskanie prawidłowej masy ciała, może prowadzić do cofnięcia się schorzenia,
- stosowanie diety bogatoenergetycznej u osób z niedowagą – dotyczy głównie chorych na cukrzycę insulinozależną; dzienna nadwyżka energii powinna wynosić ok. 500 kcal, aż do momentu osiągnięcia należnej masy ciała,
- dzienne zapotrzebowanie energetyczne – odczytanie z norm żywieniowych bądź wyliczone na podstawie wzorów, które przedstawiono w poprzednim artykule (Dzienne zapotrzebowanie),
- zalecane dzienne spożycie białka – 0,8g/kg n.m.c, co stanowi 10-20% dziennego zapotrzebowania energetycznego (1g białka = ok. 4 kcal),
- zalecane dzienne spożycie tłuszczu – 0,8g/kg n.m.c., co stanowi ok. 20-30% dziennego zapotrzebowania energetycznego (1g tłuszczu = ok. 9kcal),
- zalecane dzienne spożycie węglowodanów – 200-400g dziennie, co daje ok. 55-65% energii ogółem (1g węglowodanów = ok. 4 kcal),
- zalecane dzienne spożycie błonnika – 27-40% (pieczywo z pełnego przemiału, owoce, warzywa, rośliny strączkowe, kasze),
- ograniczenie i szczególne kontrolowanie spożywania węglowodanów łatwo przyswajalnych (cukrów prostych) – np. słodycze, miód, dżemy, napoje słodzone, białe pieczywo, niektóre owoce,
- dzienne spożycie witamin i składników mineralnych – zgodne z normami żywieniowymi.
Owoce i warzywa w cukrzycy
O tym, czy owoce i warzywa mogą być stosowane w żywieniu, decyduje to, ile węglowodanów zawierają. Warzywa o zawartości 3-6%, można spożywać właściwie bez ograniczeń. Natomiast te z większa ilością cukrów, należy spożywać zgodnie z wyznaczoną wartością energetyczną. Owoce zawierają średnio 5-20% cukrów, dlatego również muszą być spożywane zgodnie z wyznaczoną energią ogółem. Średnio zaleca się 250-300g dziennie. Rekomenduje się spożywanie owoców o zawartości węglowodanów do 8%.
| Warzywa | |
|---|---|
| Zalecane do spożycia | bakłażan, brokuł, cebula, cykoria, dynia, kalafior, kalarepa, kapusta, kapusta kwaszona, ogórek, papryka, natka pietruszki, pieczarki, pomidor, por, rabarbar, rzodkiewka, sałata, szparagi, szczypior, szpinak |
| Do spożycia tylko pod ścisłą kontrolą | burak, chrzan, czosnek, groszek zielony, jarmuż, ziemniaki, nasiona roślin strączkowych, marchew, seler |
| Owoce | |
|---|---|
| Zalecane do spożycia | cytryna, grejpfrut, malina, melon, morela, porzeczka, truskawka, żurawina |
| Do spożycia tylko pod ścisłą kontrolą | agrest, ananas, banan, brzoskwinie, czereśnie, jabłko, mandarynka, pomarańcz, winogrona, wiśnie, owoce suszone, śliwki |
Wymienniki pokarmowe w żywieniu diabetyków
Jeden wymiennik jest to ilość produktu spożywczego, zawierająca bardzo zbliżone ilości węglowodanów, białek lub tłuszczów, a więc praktycznie równoważne ilości energii.
Wymienniki pokarmowe znacznie ułatwiają planowanie diety. Obrazowo mówiąc, można ułożyć jadłospis pod jeden produkt i codziennie wymieniać go na inny, w obrębie danej grupy. Pozwala to na większe urozmaicenie posiłków. Jeden wymiennik zawiera 10g węglowodanów.
Przykłady wymienników:
| Ilość [g] | Wymienniki owocowe |
|---|---|
| 100 | jabłko |
| 70 | banan |
| 200 | grejpfrut |
| 100 | gruszka |
| 150 | truskawki |
| Ilość [g] | Wymienniki warzywne |
|---|---|
| 100 | marchew |
| 100 | kapusta |
| 50 | ziemniaki |
| 80 | seler |
| 100 | burak |
| Ilość [g] | Wymienniki mączne |
|---|---|
| 50 | chleb pszenno-żytni |
| 50 | chleb razowy |
| 30 | sucharki, herbatniki |
| 30 | kasze, makaron |
| 150 | ziemniaki |
| Ilość [g] | Wymienniki mięsno-nabiałowe |
|---|---|
| 100 | chuda wołowina |
| 100 | jajka |
| 120 | filety dorsza bez skóry |
| 100 | makrela wędzona |
| 50 | ser żółty |
| Ilość [g] | Wymienniki mleczne |
|---|---|
| 100 | mleko 2% |
| 100 | kefir |
| 50 | jogurt owocowy |
| 150 | maślanka |
| 20 | ser edamski |
| Ilość [g] | Wymienniki tłuszczowe |
|---|---|
| 5 | masło |
| 5 | margaryna |
| 6 | majonez |
| 4 | olej |
| 20 | śmietana 18% |
Wymienniki są tylko jednym z możliwych elementów planowania diety. Kolejnym, niemniej ważnym jest indeks glikemiczny. Bardzo istotny w żywieniu diabetyków oraz wszystkich innych, zdrowych osób. Czy cierpisz na cukrzycę, czy nie, koniecznie musisz dowiedzieć, się czym dokładnie jest ten wskaźnik. Pomoże Ci to zaplanować, jak ma wyglądać Twoja dieta w cukrzycy.
Polecamy również:
>> Indeks glikemiczny. Co warto wiedzieć?
